Kençikuşi’Ler Türkiye’Nin Anayasa Mahkemesi Gibi…

6 gündür farklı TV kanallarında dinlediğim deprem uzmanları Japonya’daki bina örneklerini veriyorlar. Bir kanalda izlediğim Jeofizik Mühendisi olan ve Japonya’da 4 ay mesleki araştırmalar yapan Prof. Dr. Şerif Barış’ın şu sözleri çok dikkat çekiciydi; “Japonya’da yapı şartnameleri çok sıkıdır, yapım teknolojileri çok sıkıdır, denetimler çok sıkıdır. Asla ve asla Japon halkı yasalara ve yönetmeliklere aykırı bir şey yapmazlar. İnsani saygı en üst sırada yer alır.”

Aslında bu sözler sadece deprem uzmanı Şerif Barış değil bu konunun uzmanlarının çoğu söyledi. Kahramanmaraş depreminin ardından söylenilen sözler değilmiş. Hemen Japonya’daki imar çalışmalarının nasıl yürütüldüğünü araştırdım. Araştırma sırasında 17 Ocak 1995 tarihinde Japonya’nın batısındaki yoğun nüfuslu Kansai Bölgesi’nin Kobe kentini 7.2 büyüklüğünde depremin vurduğunu ve çıkan yangınlarda 1,5 milyon nüfuslu kentte 6 bin 200 kişini hayatını kaybettiğini ve ekonomisinin büyük darbe yediğini gördüm. Ama o deprem Japonya için bir milat olmuş.

ACİL FELAKET STRATEJİSİ GELİŞTİRDİLER
Son 50 yıl içinde Japonya'da meydana gelen en yıkıcı deprem olarak kayıtlara geçerek şehrin altyapı şebekesi tamamen çökmüş. Gaz boruları patlamış, su şebekeleri kullanılmaz duruma gelmiş. 150 milyar dolardan daha fazla olan dünyanın en pahalı afetlerinden biri kabul edilmiş. Bu depremin ardından Japon hükûmeti depremlere daha hızlı yardım gönderebilmek için ulusal felaket stratejisi geliştirdi. İlk işi olarak küçücük çocuklar dahil halkını depreme karşı eğitmek oldu ve okullarda hala eğitim devam ediyor. Türkiye’nin üçte biri kadar olan ve 127 milyon nüfuslu Japonya’da yapı güvenliğini nasıl sağlıyor. Tamponlar binaların depremde titremesi ve eğilmesi yerine yatay şekilde sallanmasını sağlıyor. Temelde oluşan bu sallanmanın binanın geneline yayılması için de bina iskeleti içerisinde hidrolik teller kullanılıyor. Japonya’da binaların projelendirilmesi ve deprem performansının belirlenmesini sadece KENÇİKUŞİ adı verilen mimarlar yapabiliyor.

KANUNA HARFİYEN UYMAK ZORUNDALAR
İnşaat mühendisleri yollar, tüneller, barajlar gibi büyük altyapı projelerinde hesaplamalar yapsa da son sözü KENÇİKUŞİ’ler söylüyor. Japonya’da binaların projelendirilmesi ve deprem performansının belirlenmesini sadece ‘KENÇİKUŞİ’ adı verilen mimarlar yapabiliyor. Bina sahibi ve inşaatı yapacak olanlar hesaplamalara ve İnşaat Standartları Kanunu’na harfiyen uymak zorunda. İnşaatın başlamasıyla yapı denetiminden sorumlu kişiler hiçbir şekilde müsamaha göstermiyor. Yapının sağlamlık hesabı, deprem oluştuğunda yer yüzüne ne kadarlık bir ivme olarak yansıyacağına bakılıyor. Yapının yapılacağı bölgeye göre tasarım ivmesi yapının ağırlığı ile çarpılıp onun kadar kuvvet yapı üzerine uygulanıyor. Yönetmelikler geçirilen ve beklenenin üzerinde bir ivmeyle karşılaşılan her yeni depremle beraber yenileniyor. Zemin taşıyıcılığın önemi, zemin önceden tarla vb. ise sıvılaşma riskine karşı yapılacak ETÜD ÇOK ÖNEMLİ. Zeminin bozuk olduğu yerlerde iyileştirme yapılıyor, çok maliyetli veya yapı taşıyıcı gücünü kaybedecekse BİNA O ZEMİNE YAPILMIYOR. İmar affı benzeri uygulamalar asla yapılmıyor. Sözün özü Japonya’nın KENÇİKUŞİ’leri Türkiye’nin Anayasa Mahkemesi gibi tam yetkililer. Kobe depreminden sonra yüzlerce büyük deprem yaşamalarına rağmen ölüm olayı olmadığı gibi binaları bile ağır hasar görmüyor.

BİZDEKİ YETKİ MAKAMLARI SİSTEM NASIL KURULURMUŞ OKUSUNLAR…