Merhaba Sevgili Can’lar, Bizim İzmir ‘in Sevgili Okurları
Gelin bugün ‘’Mizaç’’ tan konu açalım. Mizaç nedir? Bizi nasıl etliler? Mizaca göre beslenmek nasıl olur? Mizaç sadece insana özgü müdür?... Merak ettiklerimize kısaca bir bakalım.
11.yüzyılda yaşamış olan İbn-i Sina filazof ve hekimdir. Mizaç bilimine , insan vücuduna ve insanın doğa ile nasıl etkileştiğe sadece tıbbı açıdan değil , felsefi açıdan da yaklaşmıştır. İbn-i Sina’nın dışında Farabi, Herzemi, Aristo gibi diğer bilgin ve alimler de Mizaç bilimiyle ilgili çalışmalar yapmışlardır.
Mizaç , yaradılışımızla birlikte bizi uyaranlara karşı verdiğimiz tepki yada tepkiler.’’ İki zıt küçük maddenin reaksiyonundan meydana gelen bir kondisyondur ‘’ da diyebiliriz. Bu maddelerin bir kısmının başka maddelerle karışmasıyla birbirlerini etkiler. Bu karışımların oranları da bize dört farklı mizaç çeşidinin oluşumunu verir ki Mizaç’ın bir açıklaması da budur. Çok kadim bilgilerden biridir.
Dört çeşit mizaç vardır: Sıcak, Soğuk, Islak(nemli), Kuru. Bunlara Kuvai evveliye (ilk güç) denir.
Kadınların mizaçları erkeklere göre daha soğuktur bundan dolayıdır ki yaradılışta erkekler fiziksel güç olarak daha zayıftır.
İbn-i Sina’nın ‘’Kanun fi’t-tıb’’ 14 ciltlik tıp ansiklopedisinde
İnsanın bedensel vaziyeti üç şekildedir : Sağlıklı oluşu, hasta oluşu vede ne hasta ne de sağlıklı oluş hali. İlimlerin temeli Mavera-i tabiat yani ‘’ tabiat ötesi’’ ilminden köklendiği bilinir.
Unsurlar(Rükünler) İnsan bedeninin ve diğer canlıların ilk oluşturan basit yapıda cisimler. Bunlar farklı farklı ayrışmazlar. Unsurlar dört tanedir. İkisi hafif ,ikisi ağırdır.
Hafif olanlar: hava ve ateş
Ağır olanlar: su ve toprak.
Su ve toprak ağırdır, organların oluşumuna yardımcı olur, ateş ve hava hafiftir organların hareketlenmesine yardımcı olur.
HILT yani salgı yada humor… Nemi içeren maddeye denir. Yediklerimiz öncelikle hılta yani salgıya dönüşür. Dört çeşit Hılt vardır. Balgam, Safra, Sevda(sovda), Kan. İşte mizaç ilminde bu dört salgıya göre tedaviler gerçekleşir. Örnekleyecek olursak ‘’ Sevda artarda karaciğer ve mideye yerleşirse, kan oluşumu ve salgılar azalır ve bunun sonucu kan azalır’’. Organların kendi mizaçları vardır. Beynin soğuk, kalp kuru mizaca sahiptir. Organları şekline göre de( basit ve birleşik ) iki başlık ta incelenir . Basit organ , kas ve kemik gibi birbiriyle benzer ve ortak olanlar. El, yüz gibi birleşik organlar. Sinir ise organın his ve hareketinin tamamlayıcısıdır. Temel organlar Beyin, Karaciğer, Kalp’tir. Mizaç bilimi bunlarla da kalmıyor eklem ve kaslarla da değiniyor. 11 y.y. da hekimler iskelet sistemine dair tüm temel bilgilere sahipler.
İnsanların mizaçları olur da mevsimlerin olmaz mı…. Evet mevsimlerinde kendilerine göre mizaçları var.
İlkbahar sıcak ve nemli . Demevi. Sabah saatleri sıcak ve nemli.
Yaz mevsimi kuru ve sıcak . Safravi. Öğle saatleri kuru , sıcak
Sonbahar Kuru ve soğuk . Sevda(sovda). İkindi soğuk ve kuru
Kış soğuk ve nemli. Balgami. Akşam vakti
Peki bunlar biz insanları nasıl etkiliyor? Kişinin mizacı soğuk ve nemli balgami ise kış mevsiminde , akşam saatlerinde bedeninde balgam salgısı artar, burnu akar yada tıkanır ve eklemleri ağrır. Daha çok üşür.
Toprak tabiatlı bir kişiyse hüzünlü ve melankoliktir. İkindi vakitlerinde daha bir içe kapanma hali gözlenir.
Yaşımıza göre mizaçlar nasıldır?
Bebeklik hali (ham) Balgami fazladır. Bebeklikten ve çocukluktan çıkıp 30 yaşına kadar olgunlaşma (pişme) demevilik. 30 – 40 yaş (peygamberlikler bu yaştan sonra verilir) sıcak-kuru safra(yanmak), ve Sovda (sevda) , 40-60 yaşa kadar ( kuru-soğukluk) Kül olmak) ,
Tatlara geldik . Sabahları uyandığınızda ağzınıza tatlımsı, tatlı bir tat alıyorsanız kan tadı demevi, acı ve tuzlu ise sıcak kuru safravi, ekşi bir tat alıyorsanız soğuk ,kuru Sovda, buruk tat ve bol salya ve tütrüklü, yapışkan bir ıslaklık varsa balgami mizaç söz konusudur.
Son olarak hangi mizaca sahip kişiler hangi besinleri tüketmeli ?
Demevi Mizaç (Kan-Hava): Marul, salatalık, elma, nar, yeşillik, arpa çorbası, limon, zeytinyağı, bakliyat, az miktarda bal.
Safravi Mizaç : Marul, balık, yoğurt, süt ürünleri, domates, ekiş ve mayhoş içecekler, nar ekşisi, karpuz, zeytin veya susam yağı kullanmalı, aşırı yağlı yemeklerden kaçınmalı.
Secdavi Mizaç ( Toprak) Kepekli ekmek, kimyon, kelle-paça, kuzu eti
Dedikte , mizacımıza uygun besinlerimi tüketeceğiz sadece! Tabi ki değil. Hemen her zaman yaptığımız gibi sıcak tabiatlı olan kebabın yanında soğuk tabiatlı yoğurdu , soğuk tabiatlı olan balıkla sıcak tabiatlı roka ve yeşil soğanı birlikte tüketeceğiz…
Sevgiyle kalın
BİLGİLENDİRME: BU YAZI YALNIZCA BİLGİLENDİRME AMAÇLIDIR. PROFESYONEL VE TIBBI TAVSİYENİN YERİNE GEÇMEZ. HERHANGİ YENİ BİR EGZERSİZ VEYA TEDAVİ PROGRAMINA BAŞLAMADAN ÖNCE LÜTFEN BİR SAĞLIK UZMANINA DANIŞIN.
