ETKİN OLMAYAN YÖNTEMLERLE GEBELİKTEN KORUNMAK NEDEN RİSKLİ? Geçen haftaki yazımızda kürtajın öngörülen ve görülemeyen risklerinden bahsetmiştik.
İstemli veya istemsiz olarak uygulanan kürtaj (rahim tahliyesi) kadınların üreme çağlarında yaşamlarını etkiliyor. Özellikle geri çekme, takvim yöntemi gibi etkin olmayan gebelikten korunma yöntemi kullananlarda kürtajla karşılaşma şansımız daha sık oluyor.
Gebelik oluşması için kadında ayda bir çıkan ve sadece 2 gün yaşayan yumurtanın, her cinsel beraberlikte erkekten gelen ortalama üç gün yaşayan yüz milyon spermden sadece bir tanesiyle (en seçkin olanıyla) kanalda buluşması gerekiyor.
Bu arada kadının gebe kalma olasılığının her şey normal olsa bile 35 yaş altında her ay dörtte bir,35 yaş üstünde her ay için beşte bir olduğunu vurgulamak gerekiyor.
Kısacası kadının gebe kalması hem çok zor, hem de çok kolay.
Ayrıca istendiği zaman çocuk olmayacağı istenmeyince gebe kalındığı da yıllarca bilinen bir gerçek Beyinden salgılanan hormonların hangi mekanizmayla buna neden olduğu henuz yeterli olarak açıklanamıyor.
Geri çekme yöntemi ne yazık ki ülkemizde en çok kullanılan gebelikten korunma yöntemi. Bu yöntemle korunanlarda , ejekulasyondan (boşalma)hemen önce ilk gelen akıntıyla gelen en hızlı spermler(erkek tohum hücreleri)erkek zamanında geri çekilemezse gebe kalma riskini ortaya çıkarıyor. Boşalmanın hemen önünde gelen bu hızlı spermleri ,çocuk isteyenler için suni döllemelerde uzun süre kullandık. Geri çekme yöntemiyle korunan 100 çiftten 20 si bir yıl içinde istenmeyen gebelikle karşılaşabiliyor.
Kızlık zarının varlığında (bakirelerde) bile tam cinsel beraberlik olmasa bile kızlık zarının küçük deliklerinden vajinaya kaçabilen spermlerle istenmeyen gebelik oluşabiliyor.
Takvim yöntemiyle korunanların çoğu, yumurtanın adetten 12-14 gün sonra çıkacağını düşünüyor ve cinsel beraberliklerini buna göre zamanlıyor.28 günde bir adet görenler için bu kural geçerli olabilir. Fakat adet kanaması bazen erken bazen geç gelebilir.
Kadında yumurta genelde beklenen adet kanamasından 14 gün önce çıkar.
Son[YUN1] 14 gün genelde sabittir. Bu durumda kadın 44 günde bir adet görecekse yumurta 30.gün, 24 gün sonra adetini bekliyorsa 10.gün yumurta çıkacaktır. Yumurtanın 2 gün, spermlerin 3 gün yaşadığını düşünürsek gebe kalma periyodunun ne kadar geniş olabileceğini göz önünde bulundurabiliriz.
Yumurtanın kesin ne zaman çıkacağını sadece Nostradamus bilir!!!
Adet düzeninin, stres, yorgunluk, yolculuk , hava değişimi gibi etkenler nedeniyle değişebileceğini çoğumuz biliyoruz. Uzun yıllar takvim yöntemiyle korunanların yaşları ilerledikçe bozulan adet düzeni nedeniyle arka arkaya istenmeyen gebeliklerle karşılaştıklarını da biliyoruz. Sonuçta takvim yöntemiyle gebelikten korunmaya çalışan 100 çiftten 20 si de bir yıl içinde istenmeyen gebelikle karşılaşabiliyor.
Ülkemizde sık kullanılan etkin olmayan gebelikten korunma yöntemlerinden birisi de vajinal duş dediğimiz kadınların cinsel beraberlikten sonra hazneyi yıkamaları Cinsel beraberlikte boşalmayla birlikte en hızlı spermlerin rahim ağzından içeri doğru ne kadar çabuk ilerleyebildiğini düşünürsek bu yöntemin ne kadar başarısız olabileceğini görebiliriz. Vajinal duşun diğer bir sakıncası da vajinadaki doğal mikrop florasını ve dengeyi sağlayan asitliği bozması.
Vajina[YUN2] yüz çeşit mikrobun denge içinde yaşadığı bir galaksi
Vajinada laktobasil veya döderlayn basilleri dediğimiz iyi huylu mikroplar, vajina duvarından dökülen hücrelerin parçalanarak içindeki glikojenden laktik asid oluşmasını sağlıyor. Laktik asid vajina ph sını 4.4 civarında tutarak içerdeki asit ortamı oluşturuyor. Bu asitlik dengesinde vajinada mikroplar kardeş kardeş yaşıyorlar.
Vajinanın içerisi normal suyla yıkandığında (kaynar suyla yıkamak olanaksız!)yabancı mikroplar içeri geliyor , asitliği ve dengeyi sağlayan iyi huylu mikroplar dışarı çıkıyor.
Asitlik dengesi bozulunca da vajinada her türlü enfeksiyona davetiye çıkıyor.
Gebelikten korunmak amacıyla bir dönem yaygın kullanılan vajinaya yerleştirilen fitiller de etkin olmayan yöntemler arasında kabul ediliyor. Çünkü bu yöntemle korunan 100 kadından 20 si bir yıl içinde istenmeyen gebelikle karşılaşıyor.
Ülkemizde günümüzde bulunan etkin gebelikten korunma yöntemleri ; rahim içi araç (spiral),hormonlu rahim içi araç,doğum kontrol hapları,ayda bir veya üç ayda bir uygulanan enjeksiyonlar,kola takılan hormon içeren implant , aylık vajinaya yerleştirilen halka ve kondom(prezevatif).Bir daha çocuk istemeyenler için de dönüşü olmayan kalıcı gebelikten korunma yöntemi olarak da kadında kanalların bağlanması,erkekte vazektomi bulunuyor. Bahsettiğimiz bu etkin gebelikten korunma yöntemleri düzenli kullanıldığında ve doğru uygulandığında istenmeyen gebelik oranları bir yıl içinde yönteme göre yüzde bir ile binde bir arası değişiyor.
Sonuçta hiçbir gebelikten korunma yöntemi yüzde yüz gebelikten korumuyor.
Ayrıca kullanılacak yöntemlerle ilgili yan etkiler kişiden kişiye değişiyor. Fakat birçok etkin yöntemin gebelikten korunma dışında ek yararlarını da göz önünde bulundurmak gerekiyor.
Gebelikten korunmak için seçilen yönteme göre değişen ek yararlar arasında yumurtalık, rahim ağzı , rahim içi ve kalın barsak kanseri riskinin (bazılarında yüzde ellinin üzerinde)azalması,yumurtalık kistleri ve rahim içi urları (myomların) daha az görülmesi ,yumurtalık ve kanallarda enfeksiyonun azalması,rahim dışında genelde kanalda yerleşen ve kadın yaşamını tehdit eden dış gebelik riskinin azalması,adet sancılarının,fazla adet kanamalarının azaltılması,adet düzeninin sağlanması ,demir eksikliği anemisinin(kansızlığın) önlemi, tüylenme ,akne ve sivilcenin tedavisi, vajinal kuruluğun azalması,premenstruel sendromun (kadınlarda adet öncesi dönemde ortaya çıkan bazen çok şiddetli olabilen sinirlilik,gerginlik şişkinlik gibi bulgular) tedavisı, romatoid artrit ve osteoporozun(kemik erimesinin) daha az görülmesi,bir yöntemle epilepsi (havale) krizlerinin azalması AİDS,gonore (bel soğukluğu),sifiliz(frengi),hepatit B , herpes genitalis(genital bölgede uçuk)gibi cinsel yolla bulaşabilen hastalıklardan tam korunma , cinsel yolla bulaşarak rahim ağzı ,kalın barsak ve bir çok kanseri tetikleyen,bazı kadın ve erkeklerde de kanser olmayan genital siğillere neden olan HPV virus tiplerine karşı yüzde seksen koruyuculuk ve çiftlerin bazı cinsel sorunlarının tedavisi
Yukarda bahsettiğimiz etkin gebelikten korunma yöntemlerinin ek yararları her yöntem için geçerli değil. Örneğin bazı yöntemler rahim içi kanseri riskini azaltırken , bazıları da rahim ağzı kanseri riskini azaltıyor.
Hangi etkin gebelikten korunma yönteminin hangi kadına veya çifte uygun olabileceğini belirlemek bilgi ve sağlıklı iletişim gerektiren bir sanat!
Burada önemli olan kişiye ve çiftlere uygun olabilecek gebelikten koruyuculuk oranı yüksek etkin yöntemi seçmek ve seçilen yöntem için gereken tıbbi takip ve kontrolleri ihmal etmemek.
Sağlıklı günler dileğiyle...
