Bizim İzmir portalının değerli okuycuları .Bu hafta sizlere birkaç yıldır ülkemizde bulunan değişik bir gebelikten korunma yönteminden bahsedeceğim.Birçok Avrupa ülkesi ,Brezilya ve Şili den sonra Vajinal halka 2001 de ABD de FDA (ilaç ve gıda onayı veren kuruluş) tarafından onaylandı ve kullanıma sunuldu.2010 da Amerika Birleşik devletlerinde(ABD) 5.5 milyondan fazla kadın vajinal halka kullanımına başlamıştır.
Nedir Vajinal Halka?
Vücut sıcaklığında içindeki hormonları salgılayabilen Nobel ödüllü etilen venyl asetat (EVA) adlı maddeden üretilmiştir. Dış çapı 54 mm,kalınlığı 4 mm olan hormon içeren esnek ve şeffaf bir halkadır.Doğum kontrol haplarında bulunan sentetik östrojen ve progesteron hormonlarını içerir.
Nasıl gebelikten korur?
Halka vajinaya yerleştirildiğinde vücut ısısında içindeki hormonlar yavaş bir salınımla düzenli olarak kana karışır. Bu hormonlar yumurtlamayı uyaran hipofizden gelen hormonları baskılayarak gebelikten korunmuş olur.Vajinal halkanın düzenli kullanıldığında gebelikten koruyuculuğu çok yüksektir.2007 de ABD de vajinal halkayı düzenli kullanan 1000 kadından sadece 3 ü gebe kalmıştır.Düzenli kullanmayan (7 günden geç yeni halkayı yerleştiren, çıktığında 3 saatten geç tekrar yerine koyan)kadınlarda ise % 8 oranda istenmeyen gebelikle karşılaşılmıştır.
Vajinal halka nasıl kullanılır?
Kadınlar steril paketten çıkardıkları esnek halkayı ister yatar, ister oturur pozisyonda veya ayakta vajinaya yerleştirirler. Hangi derinlikte yerleştirdikleri önemli değildir, çünkü vücut ısısında hormon salgılayarak gebelikten koruyacaktır.
Halkayı yanlış yerleştirmek diye bir kavram yoktur, vajinada rahat duruyorsa doğru uygulanmış demektir.
Aşağı kayma ve atılma oranı bir yıl içinde %2.5 olarak verilmiştir. Atılıp, düşse bile soğuk veya ılık suyla yıkanıp (sıcak değil) tekrar yerleştirildiğinde gebelikten koruyuculuk devam edecektir.
(Fakat , dışarıda kaldığı süre 3 saati geçmemelidir, çünkü bu durumda kadında yumurtlamayı yeterli baskılayamaz.)
21 gün dolduğunda vajinal halka işaret parmağı ön kenarın altına takılarak veya çerçevesi işaret parmağıyla orta parmak arasında sıkıştırılarak dışarı çekilebilir.(Yanlışlıkla 7 gün fazla bırakıldığında bile koruyuculuk devam edebilir )
Vajinal halka cinsel ilişkide erkeği rahatsız edermi?
Yapılan bir araştırmada kullanıcıların % 20 si bazen veya sıklıkla cinsel beraberlikte halkayı hissetmişlerdir. Kullanıcıların % 30 u ise bazen veya sıklıkla cinsel beraberlik dışında da vajinal halkayı hissetmişlerdir. Cinsel beraberlikte erkeğin fark ettiği durumlarda da geçici olarak (en fazla 3 saat)vajinal halka dışarı çıkartılabilir.
Vajinal halka ne kadar süre ile kullanılır?
Vajinal halkayı adetin birinci günü kullanmaya başlayınca ilk aydan itibaren gebelikten koruyacaktır. Paketinden çıkarılan her bir halkanın içinde 21 gün süreyle gebelikten koruyacak hormon vardır.21 günün sonunda kadın işaret parmağıyla kendisi halkayı vajinadan çekip çıkaracaktır. Tam 7 gün aradan sonra (8 değil) yeni halka vajinaya yerleştirilmelidir. 7 günlük halka takılı olmayan dönemde beklenen kanama gelecektir. Kanama genelde adet kanamasından daha az miktarda ve halkayı çıkardıktan sonra 2-4 gün içinde gelir ve ortalama 5gün sürer. Halkasız geçen 7 gün sürede gebelikten koruyuculuk ayni doğum kontrol haplarındaki gibi devam edecektir. Halkasız geçen süre 7 günü geçecek olursa gebelik olasılığı düşünülerek yeni halka takıldıktan sonra bir hafta süre ile ek gebelikten korunma yöntemi uygulanmalıdır.
Vajinal halkalar kadınlarda ayni doğum kontrol hapları gibi tüm üreme çağı boyunca kullanılabilir.(ergenlikten menopoza kadar). Emzirenlerde doğumdan 6 ay sonra güvenle kullanmaya başlayabilirler. Emzirmeyen kadınlar ise doğumdan 4 hafta sonra vajinal halkayı uygulayabilir. Gebeliğin ilk 3 ayındaki düşük ve kürtajlardan sonra ilk 5 gün içinde yerleştirilebilir.
Vajinal halkayı kullanmayı bıraktıktan sonra bir ay içinde kadınların % 92 sinde eski normal adet düzenleri devam eder.
Vajinal halkayı kimler kullanamaz?
Vajinal halkalar doğum kontrol haplarındaki gibi yumurtalıktan salgılanan östrojen ve progesteron hormonlarının sentetiklerini haplardan daha düşük dozda içerirler. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)ve ABD de CDC(Hastalık ve ilaç denetim kurumu) nun 2011 de güncellenen önerilerine göre doğum kontrol haplarının kullanılmadığı durumlarda vajinal halka önerilmez. Vajinal halkaların kesin kullanılamayacağı durumlar; Bacakta derin damarlarda tıkanıklık(tromboz) ve enfeksiyon (tromboflebit),akciğer ve beyine pıhtı atması(tromboemboli),pıhtılaşmayı etkileyecek trombojenik mutasyonlar ve lupus hastalığıdır.Yüzeyel damarlarda varisleri olanlar ise yaygın kanının aksine güvenle vajinal halka ve diğer hormonları kullanabilirler.
Ayrıca doğum kontrol haplarının önerilmediği 35 yaş üstü fazla sigara içen kadınlar,uzun yıllar insulin kullanan böbrek ,göz ve karaciğer hasarlı diabeti (şeker hastalığı) olanlar,150/100 üzerinde yüksek tansiyonu olanlar vajinal halka kullanmamalıdırlar.
Vajinal halkanın diğer ilaçlarla (hap, enjeksiyon ve fitil )birlikte kullanımı;
Doğum kontrol haplarındaki gibi vajinal halkalar da birçok ilaçla birlikte güvenle kullanılabilir.(DSÖ 2008,CDC 2011).Antibiyotikler, ağrı kesiciler, hipotroidi veya hipertroidi (guatr) ilaçları,mantar tedavisinde kullanılan ilaçlar vajinal halkanın gebelikten koruyucu etkisini azaltmazlar.Ayrıca vajinal akıntı i tedavisinde kullanılan fitil,krem ve pomatlarında vajinal halkayla birlikte kullanımında sakınca yoktur.Ayrıca vajinal halkayla birlikte tamponlarda kullanılabilir.
Sadece doğum kontrol haplarının da birlikte kullanılamayacağı rifampisin gibi tuberkuloz tedavisinde kullanılan ilaçlar,barbiturat ,antikonvulsan gibi merkezi sinir sistemini etkileyen ilaçlarla birlikte vajinal halka kullanılamaz. Antidepresanlarla birlikte vajinal halka kullanımında sakınca yoktur.
Vajinal halkanın yan etkileri nelerdir?
Vajinal halka kullanan kadınlarda bazı %2-6 oranda bazı aylarda adetler arasında düzensiz kanamalar ve kanlı akıntılar gelebilir. Vajinal halka kullananlarda nadiren 7 gün arada kanama gelmeyebilir (%0.6-2.1),bazen erken (% 5-8),bazen de geç(%20-27) gelebilir.
Vajinal akıntıda artma bazen vajinit % 12 kadında gözlenir. Fakat akıntının artması kuruluk nedeniyle cinsel ilişkide ağrı ve yanması olan kadınlarda avantajdır.
Ayrıca doğum kontrol haplarındaki gibi hormonlara bağlı genellikle ilk üç ayda daha fazla görülen başağrısı, göğüste gerginlik , bulantı gibi yan etkilerle de vajinal halka kullanan kadınlarda karşılaşılır.
Vajinal halkalar kilo aldırmaz. Kilolu kadınlarda da güvenle kullanılır.
Vajinal halkalar doğum kontrol hapları gibi adet sancısını azaltırlar.
Vajinal halkanın depolama veya saklanması;
Vajinal halka eczanede veya ecza deposundayken buzdolabında 2-8derece sıcaklıkta saklanır. Kullanıcılar ise evlerinde oda sıcaklığında tercihan 25 derecede (15-30 derece arası) 4 ay a kadar saklayabilirler. Vajinal halkalar güneş ışığına karşı ve 30 derece üzerinde saklanmamalıdır.
Vajinal halkaların doğum kontrol haplarına göre olumlu yönleri
1-Doğum kontrol haplarını unutanlar için uygundur, vajinal halka yerleştirildikten sonra üç hafta yerinde kalarak gebelikten koruyacaktır.
2-Haplardaki sentetik östrojen dozu tüm doğum kontrol haplarından daha düşüktür.
3-Doğum kontrol hapları gibi mideden emilip kana karışmasıyla ilgili gastrointestinal problemlerle daha az karşılaşılır.
4.Doğum kontrol hapları karaciğerde metabolize olduğunda çıkan hormonlar her kadında farklı östrojen etkisi göstermektedir, vajinal halkada böyle sorun yoktur ve her gün sabit bir hormon salınımı mevcuttur.
5-Gerektiğinde en fazla 3 saat dışarı çıkarıldığında gebelikten koruyuculuk devam edecektir.
6-Vajinal halka kullanan kadınlarda artan fizyolojik akıntı, vajinal kuruluk ve cinsel ilişkide yanması olan kadınlardaki yakınmaları azaltır.
Vajinal halka ülkemizde gebelikten korunmada yeni seçeneklerdendir. Dünyada milyonlarca kadının kullandığı bu yöntemle ilgili bir araştırmada yönteme yeni başlayan kadınların %66 sı , üç ay kullanımdan sonra ise %81 i vajinal halkayı kullanılabilir bir yöntem olarak değerlendirmişlerdir.
Sağlıklı günler dileğiyle
