İzmir’in Sağlık ve Tıp Alanındaki Önemi

Tablo I. İzmir’de Sağlık Bakanlığına bağlı kamu ve özel kuruluşlardaki toplam hekim, diş hekimi, sağlık çalışanlarının dağılımı ve toplam sayısı (2024). http://www.izmir.gov.tr/once-saglik#

Güncelde İzmir’de 6 devlet ve 2 de özel üniversiteye bağlı olmak üzere, toplam 8 Tıp Fakültesi bulunmaktadır.
Devlet Üniversitesi Tıp Fakülteleri;
1. Ege (20 Mayıs 1955),
2. Dokuz Eylül (1 Mart 1978, 20 Temmuz 1983),
3. Katip Çelebi (14 Temmuz 2010),
4. Bakırçay (26 Mart 2018),
5. Demokrasi (7 Eylül 2016),
6. Sağlık Bilimleri Üniversitesi (30 Haziran 2020),
Özel Üniversitelere bağlı Tıp Fakülteleri;
7. Ekonomi (26 Temmuz 2014),
8. Tınaztepe (18 Mayıs 2018).

Güncel olarak İzmir’de, sağlık ve tıp alanında, çağdaş dünya ölçeğinde önemli gelişmeler olmuştur.
Bilimsel anlamda bu çalışmalar Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi (EÜTF)’nin, 20 Mayıs 1955’de kuruluşu ile başlamıştır (ME Bakanı Prof. Dr. Ahmet Özel).
Böylece, Batı Anadolu ve Ege Bölgesi’nin antik çağdan bu yana, önemli tıp ve sağlık merkezi olan İzmir’ de (1955); İstanbul (1933) ve Ankara (1945)’dan sonra, Cumhuriyet Dönemi’nin üçüncü tıp fakültesi kurulmuştur.
İstanbul Üniversitesinden Ord. Prof. Dr. Muhiddin Erel (Fotoğraf 6), önce Ege üniversitesi Tıp Fakültesi Kurucu Dekanı (02 Mart 1955) ve Ege Üniversitesi Kurucu Rektörü olmuştur (11.3.1958).
EÜ Tıp Fakültesi’nin sonraki iki Dekanı, Prof. Dr. Yusuf İzzet Birand (Fotoğraf 7) (1 Mart 1958- 8 Nisan 1961) ve Prof. Dr. Vehbi Göksel (Fotoğraf 8,9) (9 Nisan 1961-1962) dir.
Tablo I. İzmir’de Sağlık Bakanlığına bağlı kamu ve özel kuruluşlardaki toplam hekim, diş hekimi, sağlık çalışanlarının dağılımı ve toplam sayısı (2024). http://www.izmir.gov.tr/once-saglik#

Güncelde İzmir’de 6 devlet ve 2 de özel üniversiteye bağlı olmak üzere, toplam 8 Tıp Fakültesi bulunmaktadır.
Devlet Üniversitesi Tıp Fakülteleri;
1. Ege (20 Mayıs 1955),
2. Dokuz Eylül (1 Mart 1978, 20 Temmuz 1983),
3. Katip Çelebi (14 Temmuz 2010),
4. Bakırçay (26 Mart 2018),
5. Demokrasi (7 Eylül 2016),
6. Sağlık Bilimleri Üniversitesi (30 Haziran 2020),
Özel Üniversitelere bağlı Tıp Fakülteleri;
7. Ekonomi (26 Temmuz 2014),
8. Tınaztepe (18 Mayıs 2018).

Güncel olarak İzmir’de, sağlık ve tıp alanında, çağdaş dünya ölçeğinde önemli gelişmeler olmuştur.
Bilimsel anlamda bu çalışmalar Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi (EÜTF)’nin, 20 Mayıs 1955’de kuruluşu ile başlamıştır (ME Bakanı Prof. Dr. Ahmet Özel).
Böylece, Batı Anadolu ve Ege Bölgesi’nin antik çağdan bu yana, önemli tıp ve sağlık merkezi olan İzmir’ de (1955); İstanbul (1933) ve Ankara (1945)’dan sonra, Cumhuriyet Dönemi’nin üçüncü tıp fakültesi kurulmuştur.
İstanbul Üniversitesinden Ord. Prof. Dr. Muhiddin Erel (Fotoğraf 6), önce Ege üniversitesi Tıp Fakültesi Kurucu Dekanı (02 Mart 1955) ve Ege Üniversitesi Kurucu Rektörü olmuştur (11.3.1958).
EÜ Tıp Fakültesi’nin sonraki iki Dekanı, Prof. Dr. Yusuf İzzet Birand (Fotoğraf 7) (1 Mart 1958- 8 Nisan 1961) ve Prof. Dr. Vehbi Göksel (Fotoğraf 8,9) (9 Nisan 1961-1962) dir.

Ord. Prof. Dr. Muhiddin Erel (1889-1986), Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kurucu Dekanı (20 Mayıs 1955-1 Mart 1958) ve Ege Üniversitesi Kurucu Rektörü’dür (11.03.1958 – 10.03.1960) (2006 TÜBİTAK Hizmet Ödülü).
Fotoğraf 7. Prof. Dr. Yusuf İzzettin Birand (Brante) (1902-12 Şubat 1968), EÜ Tıp Fakültesi’nin kuruluş döneminin ikinci Dekanı (1 Mart 1958 - 8 Nisan 1961) ve EÜTF Çocuk Cerrahisi ve Ortopedi Kliniğinin kurucudur. Ankara Üniversitesi Rektörlüğü (1955-1957) ve Cumhuriyet Senatosu İzmir Üyeliği (15 Ekim 1961 – 12 Şubat 1968) yapmıştır.
Fotoğraf 8. Prof. Dr. Vehbi Göksel (1914-02 Haziran 1992), EÜ Tıp Fak. Dekanı (1961-1962), EÜ Rektörü (28.10.1965 - 27.10.1967).

Fotoğraf 9. Rektör Prof. Dr. Vehbi Göksel dönemi; EÜ’nin üst yönetimi ve kurucu öğretim üyeleri.

1. Sıra: Prof. Dr. Halis Alagöz, Vali V., Prof. Dr. Vehbi Göksel (4. Rek), Prof. Dr. Mustafa Uluöz (2. Rek), Ahmet Tahtakılıç (MV).
2. Sıra: Prof. Dr. Mehmet Dokuzoğuz, .., Prof. Dr. Nahide Altan, Prof. Dr. Hıfzı Güner, Prof. Dr. Bedii Şakir Toktay, Prof. Dr. İsmail Ulutaş, Prof. Dr. Emin Faik Üstün.
3. Sıra: Prof. Dr. Dilşad Elbrus, Prof. Dr. Mustafa Harmancıoğlu, Prof. Dr. Halidun Civelekoğlu, Prof. Dr. Fuat Erlaçin, Prof. Dr. Yusuf Vardar (5. Rek), Prof. Dr. Lütfü Özgüç.

1. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi

Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, başlangıçta, Ege Üniversitesine bağlı “İzmir Tıp Fakültesi” adı altında “1 Mart 1978” günü kurulmuş (Rektör Prof. Dr. Hakkı Bilgehan (Fotoğraf 10), Dekan Prof. Dr. Hamit Özgönül (Fotoğraf 11), ve Prof. Dr. Mehmet Tiner (Fotoğraf 12), “20 Temmuz 1982” den sonra Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi adını alması ile yeni bir dönem başlamış ve Rektör Prof. Dr. Ömer Yiğitbaşı (Fotoğraf 13), Dekan Prof. Dr. Şakir Fadıloğlu (Fotoğraf 14) olmuştur.
İzmir’de, Bornova’dan sonra, İnciraltı Yerleşkesinde; tarih, sosyoloji ve coğrafya açısından çok verimli ve varsıl bir çevrede; Balçova Dağı eteklerindeki Agamemnon Kaplıcaları (Fotoğraf 4) ile İzmir Körfezi yakınındaki doğal bir alanda kurulmuş olan Dokuz Eylül Tıp Fakültesi kısa sürede, bilimsel, eğitsel ve sağlık alanında önemli gelişmeler sağlamış, özellikle Prof. Dr. Namık Çevik (Fotoğraf 15) ve Prof. Dr. Mehmet Füzün (Fotoğraf 16), Rektörlük dönemlerinde, tıp alanında yeni teknolojilerin İzmir’e gelmesine liderlik yapmıştır (11,12).
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, çağdaş Hastanesi, Laboratuvarları, Anabilim Dalları, Araştırma Merkezleri, Deney Hayvanları Laboratuvarı, Enstitüleri, Kütüphaneleri, yetiştirdiği bilim insanları ve bilimsel alandaki ulusal ve uluslararası düzeydeki başarıları ile kısa sürede, Türkiye’nin sayılı Tıp Fakülteleri arasında yerini almıştır.
Fotoğraf 13. Prof. Dr. Ömer Yiğitbaşı (1918- 12.03. 2006) Dokuz Eylül Ü. Rektörü: 20.07.1982-31.07.1987.
Fotoğraf 14. Prof. Dr. Şakir Fadıloğlu (1932, Gaziantep - ) Dokuz Eylül Ü. Tıp Fakültesi Dekanı: 31.08.1982 - 31.08.1985.
Fotoğraf 15. Prof. Dr. Namık Çevik (10.11.1934, Beyşehir- 8.05.2018) Dokuz Eylül Ü. Rektörü: 01.08.1987 - 6.08. 1996.
Fotoğraf 16. Prof. Dr. Mehmet Füzün (1952, Akhisar-) Dokuz Eylül Ü. Rektörü: 2008-2016.

1. İzmir Tıp Fakülteleri: Yatak ve Öğretim Elemanı Durumu (2024).

İzmir’de güncel olarak çalışan 8 Tıp Fakültesi’nin saptayabildiğimiz, hastane yatak ve öğretim elemanları ile ilgili sayısal bilgiler aşağıda verilmiştir.
Tablo II. İzmir’de bulunan tıp fakültelerinin yatak ve öğretim elemanı sayıları (2024).
https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-panel.php?y=103410457&p=2050&pr=1
https://tip.deu.edu.tr/tr/sayilarla-tip-fakultemiz/
https://ubs.ikc.edu.tr/BIP/BusinessIntelligence/Officer/Academicians
https://yokatlas.yok.gov.tr/2022/lisans-panel.php?y=209610021&p=2050&m=1
https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans.php?y=111110175

Tıp Fakültesi	Yatak Sayısı	Araş. Gör.	Dr. Öğ. Gör.	Dr. Öğ. Üye	Doç.	Prof.	Toplam
Ege	1806	(1099)	52	58	73	280	466
Dokuz Eylül	1100	(880)	23	26	124	236	386
Katip Çelebi	1050 (Atatürk)	(2)	4	45	73	99	221
Bakırçay	520 (Çiğli)	(178)	6	36	29	29	94
Demokrasi	479 (Buca DS)	-	-	34	13	9	56
SBÜ	-	-	-	-	3	7	10
Tınaztepe	111 (Buca), 100 (Galen)	-	-	32	13	45	90
Ekonomi	-	-	-	26	9	9	44

2. Sonuç

• Cumhuriyetin 2. yüz yılına başladığımız günümüzde, Ege Bölgesi’nin merkezi olan İzmir’de, antik çağdan bu yana süregelen sağlık alanındaki yenilikçi eğitim ve uygulama geleneği, güncel çağdaş gelişmelerle eş zamanlı olarak devam etmektedir ve bölgenin büyük sağlık ve sağaltım gücü oluşmuştur (Tablo III) .
• Doktor ve Öğretim üyeleri, sürekli çağdaş dünyadaki gelişmeleri öğrenmek için çaba göstermektedir.
• Bu amaçla yurt dışı eğitime önem verilmektedir.
• Çoğu kendi sağladıkları olanaklarla ya da ailelerinin desteği ile yurt dışı eğitim için, Avrupa, ABD, Çin, Japonya, Kore vb ülkelere eğitim almak, yenilikleri öğrenmek, ortak projeler yapmak, elde ettikleri bilgileri ülkelerine getirmek için çaba göstermektedir.
• Bu açıdan bakıldığında, İzmir’de yetişmiş olan doktorları, yurt dışı eğitim yapmak için çaba gösterdikleri ve yeni teknolojilerin Türkiye’ye getirilmesinde liderlik yaptığı dikkati çekmektedir (13-15).
• Örneğin, Türkiye’de kimi Bilim Dalları’nın kurucuları ve öncüleri İzmir’den çıkmıştır:
  • Prof. Dr. İhsan Numanoğlu (Çocuk Cerrahisi),
  • Prof. Dr. Veli Lök (Artroskopi, Spor Hekimliği, Geçirilmiş işkence izlerinin saptanması),
  • Prof. Dr. Orhan Süren (Böhler’in Travmatoloji’de Böhler Konservatif Sağaltımı),
  • Prof. Dr. Mehmet Tiner (Vertebral Cerrahi)
  • Prof. Dr. Mehmet Füzün (Peritoneal karsinomatozis).
• Bu öğretim üyeleri, kurslar düzenleyerek, bilimsel yayın yaparak, güncel olarak “On Line” toplantılar düzenleyerek bilim dünyasına liderlik yapmaktadır.
• Sağlık ve Tıp alanındaki üst düzey yöneticilerin de “liyakatli”, “eğitim” ve “bilim” alanında “geniş görüş açılı” ve “yurtdışı eğitime açık” olması önemlidir.
• Türkiye’den daha çok sayıda genç bilim insanlarının yurt dışı eğitim yapabilmesi için özendirici ve destekçi olunmalıdır.
• Günümüzde, dijital teknolojinin de etkisi ile bilim ve teknoloji olağanüstü bir hızla değişime uğraktadır.
• Örneğin, Aydın doğumlu ve yerel bir ailenin çocuğu olan Mustafa Zeki Paşa (1849-1914), Osmanlı Dönemi’nde, Almanya’ya çok sayıda Tıbbiyeliyi eğitim için göndermesi ile tanınır (16).
• Mustafa Zeki Paşa, 1899 yılında, lider özelliği taşıyan 5 Askeri Doktoru Almanya’ya uzmanlık eğitimi için göndermiştir.
• Bu doktorlar; İstanbul’a dönerek, uzmanlık alanlarında ilk çağdaş eğitimi başlatmışlar, ilk yabancı (uluslararası) yayınları, bilimsel ve deneysel araştırmaları yapmışlar ve ilgili bilim dallarının kurucusu olmuşlardır:
  • Hamdi Suat Aknar (Patoloji, Deneysel Patoloji, Coğrafi Patoloji, Dermato Patoloji, Kanser Savaş),
  • T. Recep Örensoy (Adli Tıp),
  • Orhan Apti (Kurtaran) (Beyin Cerrahisi, Ortopedi),
  • Hasan Ali (İç Hastalıkları),
  • Salih Zeki.
• 1932 yılında, Nobel Komitesi’nin İstanbul’dan seçici “nominatör” olarak görevlendirdiği Hamdi Suat Aknar; Fransa’da eğitim gören ve “Sekretin” hormonunun salgılanma yerini bulan Kemal Cenap Berksoy Nobel Ödülü’ne aday gösterilmiştir (16).
• Yeni bilimsel ve teknolojik gelişmelerin ışığında, kurucu öğretim üyelerimizin, tıp eğitiminde “reformcu” bir tutumla başlatmış olduğu tıp eğitimi, genç kuşak bilim insanlarının liderliğinde, bilimsel ve dijital teknolojik güncel gelişmelerin ışığında, güncellenerek devam etmektedir.
• Şunu da belirtmeliyim ki, 16 Kasım 1966 günü başlamış olduğum Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’ndeki öğrencilik yılarımdan bugüne dek; tüm bu sağlık kurumlarında çalışan öğretim üyeleri, hekimler, hemşireler, sağlık teknisyenleri, görevliler ve diğer çalışanların, yıllar yılı büyük bir özveri, disiplin ve emekle çalıştıklarını gördüm ve tanık oldum.
• Özellikle tıp fakültelerinin kuruluş yılarında görev yapmış olan büyük hocalarımızın, bizim kuşakların ve diğer genç kurucuların olağanüstü bir güç ve emekle her türlü engeli geçtikleri de bir gerçektir.
• Sağlık alanında son yıllarda yaşanan “sorunlar”, “aymazlıklar”, “yönetimsel” beklenmedik yanlışlıklar karşısında, bilinen ve bilmesi gereken şu ki; Meslek, hekimlik, bilim, insan ve vatan sevgisi ile yapılan bu çalışmalar, hekimler, sağlık çalışanları ve diğer görevliler açısından bir kültüre dönüşmüş, bir bayrak gibi elden ele geçmiştir.
• Sonuç olarak;

Cumhuriyetin yeni yüz yılında,
Sağlık ve Tıp alanında İzmir’de ortaya konulan çalışmalar;

• Yetişen genç öğrencileri,
• Öğretim üyeleri ve bilim insanları,
• Üretilen sağlık hizmetleri yanı sıra,
• Bilimsel değeri yüksek yayınlar, patentleri,
• Uluslararası alanda elde ettikleri başarıları ile
• İçinde yaşadıkları toplumun sağlık sorunlarını çözme konusundaki gayretleri,
• Cumhuriyet ve Atatürk devrinin, bilim ve çağdaşlaşma yolunda, kuşaklar boyu süren başarısının kanıtıdır.

Tablo III. Güncel olarak, çağdaş gelişmelerle eş zamanlı, İzmir’in sağlık ve sağaltım alanındaki varlığı.

Kaynaklar

1. Akurgal M. Bayraklı Höyüğü-Smyrna. 9470,bayrakli-hoyugupdf.pdf
2. Tanrıver Akar D. Smyrna Asklepios Kültü. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi 2017;38:117-130.
3. Tozan M. Bir Sağlık Kenti Olarak Antik Symirna. Smyrna-İzmir Kazı ve Araştırmaları II. eds: Yolaçan B, Şakar G. Ersoy E. Yayın No:10, İstanbul: Oksijen Matbaa, Ege Yayınları, 2017;243-256.
4. Tozan M. Aristeides ve Galenos’un Eserlerinde Symirna. Smyrna-İzmir Kazı ve Araştırmaları, I. Çalıştay Bildirileri. Eds: Ersoy A, Şakar G. İstanbul: Oksijen Matbaa Ege Yayınları, 2015; 271-285.
5. Döğer E. İzmir'in Smyrna'sı Paleolitik Çağ'dan Türk Fethine Kadar. 3. Baskı, İletişim Yayınları, 2016;196. ISBN 9789750504549
6. Wasson DL. Pausanias' Description of Greece. Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 06 Eylül 2017.
7. Malay H. Tıp ve Tarih Üzerine 88 Kitabı Olan Smyrnalı Hekim Hermogenes’in Mezar Taşı. Sosyal tarih ve Arkeoloji.
8. Petzl G. İzmir'deki yazıtlar I. bölüm: mezar yazıtları, ölümünden sonra verilen onurlar, mezar epigramları (Die Inschriften von Smyrna teil I:Grabschriften, postume Ehrungen, Grabepigramme). 260 |aBonn :|bDr. Rudolf Habelt Gmbh,|c1982.
9. Ocak B. Osmanlı Dönemi’nde Faaliyetleri Süren İzmir’deki Gayrimüslim Hastaneleri. Belgi Dergisi 2019;2(18):1607-1624.
10. Kuruluşundan Günümüze Ege Üniversitesi, İzmir, 703-710.
11. Canda MŞ. 45. Yılında, İzmir Tıp Fakültesinden, Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesine (1 Mart 1978–1 Mart 2023). Ajans Bakırçay 01.03.2023.
12. Canda MŞ. Smyrna Asklepionu’ndan Günümüz: Türkiye’de Çağdaş Tıp Eğitiminin Gelişmesi ve Dokuz Eylül Tıp Fakültesi’nin Kuruluşu. Ajans Bakırçay 01.01.2024.
13. Canda MŞ. Prof. Dr. Mehmet Tiner’in biyografisi ve Türk ortopedik cerrahisine katkıları (12 Ağustos 1929-21 Mayıs 2003 Güzelbahçe-İzmir). Turk J Hip Surg 2021;1(1):1-11.
14. Canda MS. Prof. Dr. Veli Lök’ün (9 Şubat 1932, İzmir) Biyografisi “Türkiye’de Artroskopinin Başlaması ve Geç Fiziksel İşkence İzlerini Saptayan Bilimsel Metodların Bulunması”. Turk J Hip Surg 2022;2(1):100-130.
15. Canda MŞ. Prof. Dr. Orhan Süren (1931-27 Haziran 2021)’in Biyografisi: Türkiye’de Çağdaş “Konservatif” Travmatoloji ve İzmir’de Travmatoloji Bilim Dalı Kurucusu. Turk J Hip Surg. 2022; 2(2): 159-178 | DOI: 10.5505/TJHS.2022.66376.
16. Canda MŞ. Turkish Medical Pathology History I: Hamdi Suat Aknar Biography, 1873-1936.. Nobel Kitab., İstanbul, 2022; 486.