Minimalizm Görsel Kültürü Yok Eder mi?

Görsel kültür, toplumdaki bireyler tarafından üretilen her şeyi ifade etmektedir. Aynı zamanda toplumları şekillendiren bu kavram; tablo, giysi, mobilya, dövme gibi birey tarafından üretilmiş tüm imgeleri kapsamaktadır. Görsellik yapısı gereği; işlevsel, iletişimsel veya estetik olan her şeyi içinde barındırır. Görsel kültür; sosyal, kültürel ve tarihsel süreçlerin yapılanmasını da içerir ve sanat tarihinde görülmeyen imgeleri somutlaştırır. Tarihsel ve toplumsal olayları, bilgiyi, kimliği ve inancı oluşturduğu için bireylerin yaşamlarını biçimlendirir.

Görsellik, estetik bir amaç taşımaktadır. Görsel kültür; bir grup insana hitap eden yaşam biçimini veya belirli bir gruba anlamlı gelen şeyleri ifade edebilir. Sanat tarihinde de Orta Çağ’daki eserlere bakıldığında dinsel konuların ve tanrı kavramının çok fazla yer aldığı görülebilir. Rönesans’ta ise üslup sadeleşerek, insan konusu üzerinde yoğunlaşıldığı fark edilebilir. Görsel kültür üzerinden toplumun sosyolojisinin nasıl bir yöne doğru gittiği incelenebilir.

Şu anda da görsel kültürü oluşturan araçların başında sosyal medya geliyor. Hatta direkt görsellik odaklı platformlar mevcut. Bunlardan bir tanesi Pinterest. Aktif olarak hala etkisini sürdüren bir platform olan Pinterest, aslında ilham bulmak için kullanılan görsellerden oluşuyor. Bu sebeple görsel odaklı; sanat, reklam, grafik, iç mimari, tasarım gibi sektörlerin olmazsa olmazı diyebiliriz. Doğru anahtar kelimeler ile arama yapıldığında hem ihtiyaca hizmet ediyor hem de dünyadaki görsel kültürü takip etmek mümkün.

Görsel odaklı sektörleri domine ettiği için Pinterest’in diğer sosyal medya platformlarına da etkisi söz konusu. Örneğin; tasarım ve iç mimari alanlarına ilham olan birçok görsel bulunduğu için “Pinterest etkisi”ni, Instagram’da veya Youtube’da yer alan birçok ev içeriğinde görebiliriz. Ama eskiden kişiye özel olan bazı zevklerin aynılaşmasını da bu platformlarda görüyoruz. Özellikle son zamanlarda tüm influencer hesaplarını “old money” yönetiyor sanki. “Old Money” terimi aslında geleneksel olarak atalardan gelen maddi güce sahip insanları ifade etmek için kullanılıyor. Günümüzde ise giyim, iç mimari gibi alanlarda oldukça yaygın bir stil. Sosyal medyada gördüğümüz bej duvarlar, mobilyalar, tek bir tarzda minimal giyim, renksiz aksesuarlar vb… Hazır giyim ve mobilya markaları da bu minimalliği destekleyici ürünler üretiyorlar tabi ki. Sokağa çıktığımızda bile bir anda herkesin hemen hemen aynı janrda giyindiğini görebiliyoruz. Evlerin çoğu tek renk ve minimalizm adı altında, eskiden görselliğini sevdiğimiz şeyler “eski moda” veya “aşırı” olarak algılanıyor.

Hint, Afrika gibi Dünya’da yer alan farklı kültürlerin “renkli” olduğunu biliyoruz. Yine Anadolu kültüründe de renklerin ve aksesuarların varlığını görmezden gelemeyiz. Yapılan çalışmalar bu tek tip, renksiz, minimal yaşamın; “Batılı üst sınıf toplumu” yaratma amacında olduğunu söylüyor. Son 100 yılda herkesin aynı zevkte olması sağlandı ki, markalar ürünlerini daha kolay satsın ve bu durum kolayca “fast fashion”a hizmet etsin. Hatta 1980’lerde birçok farklı ve canlı araba rengi bulunurken; şu an yalnızca beyaz, siyah, gri gibi renkler görüyoruz. Düz ve renksiz giyinmenin kişiyi de bireyselliğinden uzaklaştırdığı ifade ediliyor. Yine markaların “minimal” tasarımları da bu durumu etkiliyor. Örneğin, Apple ve tasarımları buna öncülük edip; birçok farklı markanın da logosunu minimal bir hale getirmesine sebep oldu.


Psikolojik çalışmalarda ise özellikle düz renk duvarların bireyleri negatif etkilediğine dair tartışmalar söz konusu. Mutsuz, umutsuz bir toplumu da yönlendirmek daha kolay olacaktır. Minimalizmin bu kadar yaygınlaşması tesadüf değil yani. Medya araçları -şu an en yaygın olan sosyal medya- aracılığıyla bizde yaratılan imgelerden bir tanesi yalnızca… Hem de daha maliyetsiz, çünkü satılacak ürün tek tip, renk az, modeller aynı, farklılık yok.

Tüm bunların yanında tek tipleşme görsel kültürün yok olmasına da sebep oluyor. Kültür çeşitliliğini ifade ederken; herkesin kıyafetinin, evinin, stilinin aynı olduğu bir dünyada yüz yıl sonrasında görsel kültür olarak ne yer alacak merak konusu.